مداح و مداحی

ای زمین کربلا

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در مقاطع مختلف تاریخی همواره بیانات و رهنمودهایی پیرامون هنر شعر و مداحی داشته‌اند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) گزیده‌ای از این بیانات به شرح زیر است:

اهمیت و نقش هیئات مذهبی

*اجتماعات دینی: ما مسلمانها و بخصوص ما شیعیان، امتیازی داریم که دیگر ملیتها و ادیان این امتیاز را به قدر ما ندارند و آن عبارت است از اجتماعات دینی که به شکل روبه‌رو، چهره به چهره، نفس به نفس تشکیل میشود که این را در جاهای دیگر دنیا و در ادیان دیگر کمتر میشود پیدا کرد. هست؛ نه به این قوّت، نه به این وسعت، نه به این تأثیرگذاری و محتواهای راقی.( 4 / 4 /87)

ضرورت تاسیس تشکیلاتی برای منصب مداحی

تعیین حدود و ثغور مداحی:البته باید بتدریج طوری بشود که این سِمت مدّاحی - که واقعاً یک منصب است - حدود و ثغوری هم پیدا کند. (28 /10 /1368)

خصوصیات مداحی:مداحی اهل بیت، خیلی بالاست. هم مقام بالا و هم تأثیر زیادی در جامعه و ذهن مردم دارد. باید بدانید که چه کسی مداح است، مقدّمات کار مداحی او چیست، چه قدر شعر می‌داند، چه قدر حفظ است و چه قدر می‌تواند بخواند؟ این خصوصیات را باید مرکزی عهده‌دار شود. حالا نمی‌دانم این مراکز مرسوم باید این کار را بکنند یا خود شما به کیفیتی فکرش را می‌کنید. این چیزی است که دنیا و نیازهای جامعه‌ی امروز، غیر از آن را بر نمی‌تابد و قبول نمی‌کند. باید این طور باشد. (28 /10 /1368)

کسانی که رسماً این منصب را به عهده می‌گیرند و لباس مقدس ستایش اهل بیت(علیهم‌السّلام) را بر تن می‌کنند و مردم، آنها را به این عنوان می‌شناسند، بایستی خصوصیاتی داشته باشند و مرکزی باشد که آنها را با این خصوصیات تشخیص بدهد و صحه بگذارد. (28 /10 /1368)

ضرورت تشکیل انجمن های ادبی شعر

رشد شعر: خود پیش‌کسوتهای شعری به شعر بپردازند. شعر را ندهید دست آدم‌هایی که سررشته‌ای از شعر ندارند و شعر برایشان یک تفنّنِ دور از زندگی‌شان و دور از فهم و ذهنشان است. خود شماها دور هم بنشینید شعر بگویید. هر جا یک انجمنی هست و یک مجموعه‌ای دور هم جمع می‌شوند و می‌خوانند، شعر رشد پیدا می‌کند.( 13 /3 /89)

نقش شعر: همین شعری که خودتان سروده‌اید و ممکن است خوب هم باشد - قضاوت کلّی نمی‌کنم - آن را در یک مجمع ادبی، وسط بگذارید و به هر کسی که آن شعر را نقد کند و اشکال بجایی بر این شعر وارد نماید، جایزه بدهید تا قوی بشود. یا از اشعار خوبی که دیگران دارند و یا از اشعار خوب خودتان استفاده کنید. سعی کنید این گونه سطح شعرها را بالا بیاورید.( 28 /10 /1368)

اهمیت و نقش مداحی

اهمیت مداحی:من اصرار دارم که این نکته را برای برادران عزیز مداح - چه آنهایی که به صورت حرفه‌یی مداح هستند، چه آن کسانی که گاهی در کنار کارهایشان این کار را انجام می‌دهند - تکرار بکنم که این نقش، نقش بسیار مهم و حایز اهمیت و حساسی است؛ این را کم نگیرید.( 17 /۱۰ /1369)

هنر مداحی: نقش هنر، نقش شعر، نقش ادبیات، نقش حضور در میدانهای عملی در پرورش این روح ایمانی، نقشی است که بسیار بسیار کارساز و مؤثر است. شما جای مداح و ذاکر اهل بیت را اینجا ببینید؛ نقش ایمان‌آفرین، نقش فرهنگ‌ساز، نقش مستحکم‌کننده‌ی پیوند قلبی بین پیروان و بین آن محبوبان؛ یک چنین نقشی است. این نقش، بسیار نقش مهمی است.( 14 /4 /86)

هنر مداحی:کار مداح، استفاده‌ی از هنر برای بیان حقیقت است. خود این ایستادن، با صدای خوش و با آهنگ زیبا شعری را خواندن - هم شعر هنر است، هم آهنگ هنر است، هم صدا هنر است - با چندین هنر، انسان یک حقیقتی را بیان کند، میتواند تأثیر مضاعفی در ذهن مستمع و حاضر در مجلس و مخاطب شما بگذارد؛ این خیلی نعمت بزرگی است، خیلی فرصت بزرگی است.( 23 /2 /1391)

نقش شعر:اگر مداحی بتواند یک شعر خوب را که دارای مضمون و محتوای خوبی باشد، با صدای خوبی بخواند، شما ببینید که چه قدر خدمت بزرگی است. بسم‌اللَّه، این گوی و این میدان. منتها شرط اولش این است که شعر خوب باشد.( 28 /10 /1368)

گاهی یک بیت شعری که شما میخوانید، از یک ساعت بحث مستدل یک گوینده‌ی ماهر تأثیرش در دلها بیشتر است. خوب، این خیلی ظرفیت بزرگی است؛ از این ظرفیت باید خوب استفاده کرد.( 13 /3 /89)

شغل مهم: مدّاحی و ستایشگری خاندان پیغمبر - که طبعاً ذکر مصائب را هم به همراه دارد - شغل خیلی مهم و بزرگی است.( 19 /7 /1377)

ترکیب شعر و مداحی: مدّاحیِ رایج در بین ما، یک حرفه دو جانبه است؛ فقط آوازه‌خوانی و شعرخوانی نیست؛ ترکیب هنرمندانه‌ای از این دو مقوله است.( 18 /6 /1380)

نقش هنرمندانه: کارتان سخت است عزیزان! کار شما بر خلاف اینکه بعضیها خیال میکنند چهار کلمه حفظ کنیم و یک صدای بازی هم داشته باشیم، بس است؛ نه، کار، خیلی سخت است. کار، هنرمندانه، مؤثر، هدایتگر و جهت‌بخش باشد.( 14 /4 /86)

ترکیب شعر و مداحی: مداحی، معرفت‌افزائی است. مداحی، پراکندن معرفت و حکمت و امید و عقیده‌ی راسخ است. مداحی، جوشاندن چشمه‌های عواطف در دلها است؛ با استفاده‌ی از هنر شعر، هنر آواز، هنر اجرا.(11 /2 /92)

ویژگی های مداحی

هنر مداحی:در کار مدّاحیِ شما چند چشمه هنری وجود دارد: شعرتان هنر است؛ صدایتان هنر است؛ آهنگی که انتخاب می‌کنید، هنر است؛ اشارات و کارهایی که انجام می‌دهید، هنر است. (19 /7 /1377)

منطق داشتن : عنصر دوم، عنصر تعقّل است؛ چون منطق، استدلال، حرف حساب، حرف درست و حرف خوب در لابلای این شعرها فراوان وجود دارد و می‌تواند ذهنها را قانع کند. البته منطق، شکلهای مختلفی دارد. گاهی برهانی است، گاهی خطابی است، گاهی شعری است؛ مقصود این است که بتواند این پیام را به اعماق ذهن مخاطب برساند و او را قانع کند. (19 /7 /1377)

حامل پیام دینی: خصوصیت سوم این است که شما حامل پیام دینی محسوب می‌شوید؛ یعنی سِمت معنوی و روحانی دارید. در دنیا خوانندگان خوب زیاد هستند و ممکن است شعرهای خوبی هم بخوانند؛ اما آنها از موضع مدّاح حرف نمی‌زنند؛ ولی شما از موضع مدّاح اهل بیت و از موضع معنوی و روحانی حرف می‌زنید. (19 /7 /1377)

حامل معارف و اخلاقیات بودن: من بارها توصیه کرده‌ام، باز هم توصیه میکنم؛ منبرتان را، مجلستان را تقسیم کنید به دو قسم: قسم اول، معارف و اخلاقیات. ما امروز به اخلاقیات احتیاج داریم، به معارف احتیاج داریم. ( 3 /3 /1390)

افتخار آفرین بودن:ما احتیاج داریم که جوان ما امروز افتخار کند به اینکه متعلق به ایران اسلامی است؛ افتخار کند به وجود امام؛ افتخار کند به جمهوری اسلامی؛ افتخار کند به دین خود و به مذهب خود و به پیروی اهل‌بیت. ( 3 /3 /1390)

غیرمستقیم باشد :بهترین نحوه‌ی بیان هم بیان غیرمستقیم است.در قالب شعر خوب - اینجا نقش شعرا معلوم میشود( 3/ 3 /1390)

طالب شعر خوب بودن :شما که مداحید، وقتی طالب شعر باشید، چشمه‌ی شعر شاعر به جوش می‌آید. شما که طالب شدید، او شعر میگوید. وقتی شعرش به وسیله‌ی شما خوانده شد، انگیزه‌ی او برای شعر گفتن چند برابر میشود؛ یک هم‌افزائی به وجود می‌آید؛ او به شما کمک میکند، شما به او کمک می کنید.( 3 /3 /1390)

باقی در ادامه ی مطلب

مداح اهل بیت(ع) باید دارای خصوصیات فردی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی خاصی باشد، تا بتواند آنچنان که لایق هنرش است در اجتماع حضوری سودمند داشته باشد، که در اینجا به طور خلاصه به ذکر بعضی از این خصوصیات می پردازیم. انشاءالله که مفید واقع شود. ....
اعتماد به نفس
ذاکر اهل بیت(ع) باید اعتماد به نفس را در خود تقویت کرده ودر ابتدا امر به خود تلقین کند که می تواند مداحی کند. زیرا تلقین یکی از راههای تعلیم و تعلّم است. و در مقابل، حالت یأس و ناامیدی را از خود دور کند، که راه کسبِ شهامت، امید به آینده ی درخشان است.
این نکته غلط است که گمان کند استعداد این کار در وجود او نیست، بلکه هر کس با امید و تمرین پی در پی می تواند موفق شود، به شرط اینکه هدفش جلب رضایت خداوند و خوشنودی ائمه ی اطهار (ع) باشد. پس اگر از روز اول به خود تلقین کند که لایق مداح شدن است، خواهد توانست؛ چرا که در مواقع عادی با دوست، خواهر و یا بستگانش خوب و زیبا و روان صحبت می کد و با آهنگی خوش آنها را صدا می زند. پس چنین شخصی حتماً خواهد توانست برای یک جمعی هم، زیبا و روان صحبت کند.
اعتماد به نفس و امید به آینده باعث می شود:
آینده ی نَفَس تضمین می شود؛(نفس در هنگام خواندن نمی بُرد.)
کم رویی و ترس او در برابر جمعیت و مستمعین از بین برود؛
صدایش باز و شکوفا شود؛
حالت ظاهری او تغییر نکند:
حواسش پرت نشده و مطلبی از یادش نرود؛

طهارت و انجام فرایض
روضه خوان واقعی  باید با داشتن طهارت باطنی(رفع صفتهای رذیله) و طهارت ظاهری(داشتن وضو) و انجام فرایض دینی و ترک محرّمات بر لطایف روح خویش بیفزاید و با به دست آوردن صفای دل مردم را منقلب کند.
اخلاص
مهمترین خصوصیتی که یک مداح باید داشته باشد اخلاص است. بدین معنی که نیت و هدفش فقط رضای خداوند متعال باشد.
در مداحی رقابت نداشته باشد مثلاً بخواهد روی دست بلند شود. همانطور که در بحثهای قبلی ذکر شد آخرت را به دنیا نفروشد. چون این طیب الله ها و بارک الله ها به درد نمی خورد. اگر مردم او را دوست داشته باشند تا دَم قبر بیشتر دنبال او نمی روند.(این صداها از ما گرفته می شود و روزی می شود که از ما بهتر می خوانند.) پس اخلاص در خواندن مخصوصاً در مصیبت اهل بیت(ع) ضروری است.
بعضی مواقع امکان دارد شخصی از صدای خوبی برخوردار نباشد ولی دارای نَفَسی باشد که در موقع خواندن مستمعین را منقلب کند. البته این نَفَس را خداوند به او عنایت کرده. پس صدای تنها کافی نیست، این اخلاص است که می تواند دلها را شکسته و منقلب نماید. «خو را بشکن تا شکنی خلق جهان را».
همچنین اگر از او اشکالی گرفتند ناراحت نشود. کم و زیاد بودن جمعیت در او تأثیر نگذارد. ندادن هدیه او را دلسرد نکند. تنها نیتش خداوند متعال باشد، که اگر نیتش پاک و خالص بود، حرفش بیشتر در مردم تأثیر می گذارد و دلهایشان را به خدا نزدیکتر می کند.
البته این اخلاص علاوه بر نیت، در عمل نیز باید باشد. با چنین اخلاصی هم خودش را از دریای معصیت و گناه دور کرده و به ساحل رستگاری روانه می کند و هم مردم را از گرداب گناه و معصیت نجات می دهد. پس مداحی را به عنوان شغل و حرفه انتخاب نکند، یا خدای نکرده هدفش خودنمایی، شهرت طلبی، زراندوزی و... نباشد. تنها هدفش رسیدن به قرب الهی و رضایت اهل بیت(ع) باشد. اگر هدفش چیزی جز این بود، آن را تغییر داده و به هدف مقدس و قربه الی الله تبدیل کند.
تا نباشد از جانب معشوق کششی  کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد
تواضع
مداح باید متواضع و فروتن باشد، تا حرفش بهتر در مردم اثر کرده و مورد مبحت عاشقان اهل بیت(ع) قرار گیرد.
نباید خود را بالاتر و برتر از دیگران بداند و تکبّر و غرور داشته باشد. که در این صورت نخواهد توانست وظیفه اش را به طور احسن انجام دهد.

سخاوت
یکی دیگر از خصوصیاتی که مداح باید داشته باشد سخاوت است، یعنی در بعضی جاها از خود مایه بگذارد. مثلاً اگر جایی بود که طرف بضاعت مالی نداشت علاوه بر شرکت در آن جلسه از مال و سرمایه ای که خداوند به او عطا فرموده احسان نماید.
همچنین در نوشته ها و اشعارش هم سخاوتمند باشد و تجربیاتش را در اختیار دیگران قرار دهد، تا از نوشته ها و تجربیات او استفاده کرده و فیض معنوی ببرند، که خیر و برکت نزد خدای سبحان است.
مشوق بودن
ذاکر اهل بیت(ع) باید مشوق دیگران باشد و طوری نباشد که چون بخواهد خودش شهرتی کسب کند و در میان مردم معروف شود، دیگران را دلسرد کند، بلکه از آموخته هایش به آنان بیاموزد و آنها را مورد تشویق قرار دهد. که اگر با اعمال و حرفهایش آنها را دلسرد کند، ممکن است از مسیر الهی دور شوند و در معرض گناه قرار گیرند که در گناه آنان، خود ذاکر هم سهیم خواهد بود.
مؤدب بودن
کسی که مداحی می کند باید سعی داشته باشد ادب را در صحبت کردن، نگاه کردن، نشستن، گفتن مسائل، به زبان آوردن نامها و القاب اهل بیت(ع) و... رعایت کند. چون هم خداوند و اهل بیت(ع) و ملائکه حاضر و ناظر هستند و هم مردم نگاهشان به مداح نگاه دیگری است و او را در مسائل دینی و خصوصیات اخلاقی، الگوی خویش می دانند. پس باید همیشه و در همه حال ادب را حفظ کند.
خوش قولی
خوش قولی صفتی است که برای همه کس اهمیت بسزایی دارد. این صفت برای مداح هم واجب است، چرا که عده ای بر اساس وعده ی او برنامه ریزی کرده و تدارک می بینند. در این صورت بدقولی مداح باعث دلسرد شدن مردم و خراب شدن جلسه ی آنان می شود. و همچنین وقتشان ضایع می شود، که خداوند به چنین امری راضی نیست.
وقت شناسی
مداح باید وقت شناس باشد. یعنی قبل از اینکه برنامه اش را شروع کند از بانی جلسه سؤال کند که چند دقیقه وقت دارد، که طبق وقتش برنامه ریزی برای بیان مطالبش داشته باشد وآن چنان ورزیده باشد که اگر به او «3» دقیقه یا «30» دقیقه وقت دادند، در هر دو مورد بتواند بدون هیچ مشکلی انجام وظیفه کند.
مطلب دیگر اینکه: امکان دارد برخی اوقات خود مداح مستمع باشدو مداح دیگری پس از اتمام برنامه اش میکروفن را به ایشان بدهد. در اینجا باید فکر کند که این مردم چه مدت نشسته اند و آمادگیشان برای شنیدن روضه ی او چقدر است و شاید هم مداح دیگری بعد از او وقت گرفته باشد. که با در نظر گرفتن جوانب خواهد توانست برنامه ی خوبی ارائه دهد. پس یک مداح باید همیشه و در همه حال رعایت دیگران را بکند.
به مناسبت خواندن
خصوصیت دیگر مداح این است که در غیر وقت ضروری، بداند چه موقع و کجا چه روضه ای بخواند. مثلاً اگر در اوائل محرّم برای مداحی دعوت شده است، روضه های مربوط به همان روزها را بخواند و یا در مکانی مانند حرم ابوالفضل(ع) روضه ی مربوط به همان آقا را بخواند. همچنین در ایام مولودی اهل بیت(ع) مثلاً شب تولد حضرت زهرا(ع) روضه نخواند.
نکته ی دیگری که باید به آن اشاره شود این است که در ایام مصائب اهل بیت(ع) از بیان مطالب شاد و خنده آور پرهیز کند.

باقی در ادامه ی مطلب

 به گزارش خبرنگار معارف باشگاه خبرنگاران، لابد بارها و بارها درباره پیمودن ره صد ساله در یک شب چیزهای زیادی شنیده‌اید، اما هیچ وقت کسی از پیمایش یک راه دراز در فرصت کوتاه برای مداح شدن، حرفی نزده است؛ چون کم‌تر کسی فکر می‌کند که می‌شود برای مداح شدن از راه‌های کوتاه استفاده کرد.

راستش را بخواهید، هرچند کسی در این باره نگفته و ننوشته، اما خیلی‌ها هستند که تجربه یک شبه مداح شدن را آزموده‌اند. ماه محرم که از راه می‌رسد، هزاران بنر، پارچه نوشته و اطلاعیه مقابل دیدگان مردم نصب می‌شود و در آن، کسانی به عنوان مداح معرفی می‌شوند که قبلاً هیچ نام و نشانی در میان مردم نداشته‌اند. لازم نیست طرف، حاجی باشد. همین که یک سفر کربلا رفته باشد، می‌شود کربلایی فلان و میکروفون هیئت را می‌دهند دستش!

خیلی از اینها آن دسته افرادی هستند که یک شبه مداح شده‌اند و اسمشان در اطلاعیه‌ها جاگیر شده است. یعنی کسانی که راه طولانی و دراز مداحی را با بیراهه و به اصطلاح خودشان میان‌بر اشتباه گرفته‌اند. اما من می‌خواهم به واسطه چند سال تجربه همزیستی با مداحان پیشکسوت، راهی نه خیلی کوتاه، اما مطمئن برای مداح شدن را پیشنهاد کنم. البته ادعا ندارم که این راه‌ها و روش‌ها ابتکاری و عجیب و غریب است، بلکه همه آنها قبلاً تجربه شده‌اند.

1. تقلید، خیلی هم بد نیست: اینکه یک نفر شکل حاج محمود کریمی بخواند یا نوع خواندن محمدرضا طاهری را پیاده کند، چیز بدی نیست. بدی ماجرا آنجاست که یک مقلد بی‌کم و کاست باشیم و این تقلید را تا آنجا پیش ببریم که فقط ادای مداحان نامدار و موفق را در آوریم. طبیعی است که مخاطب شما می‌رود دنبال اصلش و به شما احتیاجی نخواهد داشت. برای اینکه خودتان را راه بیندازید، هم در مجالس مطرح و پای منبر مداحان بنشینید و هم صدای آنها را گوش کنید. اینکه تأکید می‌کنم صدا، به این دلیل است که ویدئوی مداحی بیشتر شما را با رفتارها و حرکات یک مداح آشنا می‌کند که تقلید کردن از آنها بسیار بی‌ارزش است و شما را از اصل کار غافل می‌کند. صوت مداحی کسانی را بیش‌تر گوش کنید که به اشعار خوب تکیه فراوان‌تری دارند.

2. تا می‌توانید شعر خوب جمع کنید: قدیمی‌ها برای گرفتن یک شعر خوب، گاهی یک سفر دراز را تحمل می‌کردند، اما الآن تا دلتان بخواهد شعر مناسب در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی تلفن همراه به اشتراک گذاشته می‌شود. شعر را از سرمنشأ خود بگیرید و سعی کنید با چند شاعر ارتباط بگیرید که سروده‌های دست اولشان را به شما بدهند. در هر شهر هم انجمن‌هایی هست که شاعران به آنجا رفت و آمد می‌کنند. از طریق آن انجمن‌ها شاعر و شعر خوب پیدا کنید.
3. صدایتان را دائم ضبط کنید: الآن همه گوشی‌های تلفن همراه، مجهز به ضبط صدا هستند. برای اینکه روی شعرهای انتخابی‌تان سبک بگذارید، صدایتان را مرتب ضبط و چند بار آن را گوش کنید. اگر رویتان نمی‌شود در حضور یک استاد مداحی بخوانید، صدا و نحوه مداحی‌تان را در اختیار یک مداح باتجربه و دلسوز بگذارید تا درباره آن نظر بدهد و ایرادهای شما را بگیرد.

4. در جلسات مداحان شهر خود شرکت کنید: شهرهای بزرگ، دارای تشکل‌هایی با عنوان جامعه مداحان یا ذاکران هستند که به طور معمول، هفته‌ای یک بار تشکیل جلسه می‌دهند. مهم‌ترین فعالیت و کارکرد این جلسات، خواندن مداحان پیشکسوت است که در مجلس‌داری آنها، هزاران نکته آموزشی نهفته است. شرکت در این جلسات به عنوان یک مستمع آزاد و معمولی باعث می‌شود یک مداح جوان، راه و رسم مداحی را به صورت عملی بیاموزد و آن را در کار خود اجرا کند. در تهران، این جلسات در همه روزهای هفته و در نواحی مختلف شرق، غرب، مرکز و جنوب تهران برگزار می‌شود. علاوه بر آن، خانه مداحان اهل بیت (ع) هر چهارشنبه صبح، جلساتی دارد که بسیار آموزنده است.

5. همه محتوای مداحی‌تان را با یک ذاکر باتجربه در میان بگذارید: برای یک مداح، علاوه بر شعر و صدا، چند چیز دیگر اهمیت دارد که مجموعه آنها محتوای مداحی قلمداد می‌شود. اینکه از چه مقتلی استفاده کنید، اینکه در خواندن مدح و منقبت، قصیده یا نوحه چه لحنی داشته باشید و چگونه موسیقی شعرها را تنظیم کنید، خود هنر بزرگی است که باید مجموعه آنها را به تأیید یک مداح خوب و خوشنام برسانید. اینکه شما را شاگرد او بدانند، چیزی از شما کم نخواهد کرد، بلکه اگر استاد خود را به درستی انتخاب کنید، شاگردی او موجب افتخار و آبروی شما خواهد بود.

6. همیشه حین مداحی، باوضو باشید: وضو داشتن نه تنها انسان را رعایت‌مند و مؤدب به آداب و اخلاق اسلامی می‌کند، بلکه موجب افزایش اعتماد به نفس یک مداح می‌شود. قدیمی‌ها می‌گفتند که پاکیزه بودن یک مداح او را از به زبان آوردن هر کلام و شعری باز می‌دارد.

7. از هر فرصتی برای خواندن استفاده کنید: هیئت‌های خانگی، مراسم مذهبی در مسجد، مهمانی‌های خانوادگی، سفر با دوستان و ... همه و همه مجالی برای خواندن یک مداح است. خجالت را کنار بگذارید و از این فرصت‌ها فراوان استفاده کنید. اگر خجالتی و بسیار مأخوذ به حیا باشید و به اصطلاح، روی لازم را برای خواندن در جمع نداشته باشید، هیچ وقت یک مداح خوب نخواهید شد. اگر اعتماد به نفس کافی ندارید، برای به دست آوردنش تمرین کنید. استاد غلامرضا سازگار به «زهیر» فرزندش در ابتدای آموزش مداحی به او گفته است: «یک چوب خشک جلوی دهانت بگیر. فکر کن میکروفون هیئت است و کلی جمعیت چشمشان به دهان توست.»

8. در ابتدای منبر، چند آیه قرآن قرائت کنید: قرائت قرآن از آداب اصلی و اولیه منبر یک مداح بوده که امروز این سنت به فراموشی سپرده شده است، اما قرائت قرآن باعث می‌شود که ورودی بهتر و دقیق‌تر به شعرخوانی داشته باشید. متأسفانه این سنت را فقط یکی از مداحان قدیمی به نام «استاد صمصام» در ابتدای مداحی‌اش اجرا می‌کند.

این هشت روش، حتماً شما را از سرگردانی نجات خواهند داد و با انجام آنها خواهید دید که راه مداحی، با توجه به گسترش رسانه‌های اجتماعی، آنقدرها هم طولانی و پردردسر نیست. به خودتان اعتماد کنید و به خدا توکل! بسم‌الله.
حمیدمحمدی

بسیاری از افراد موفق همواره تلاش کرده‌اند تا بر ترس خود هنگام سخنرانی در جمع غلبه کنند. موسس شرکت‌های ویرجین، ریچارد برانسون می‌گوید که از سخنرانی کردن در برابر جمعیت متنفر است؛ سرمایه‌گذار میلیاردر، وارن بافت اعتراف می‌کند که پیش از سخنرانی دچار حالت تهوع می‌شود.
خوشبختانه بافت و برانسون بر ترس خود غلبه کرده‌اند، پس شما هم می‌توانید بر آن غلبه کنید. محققان سال‌ها زمان صرف کرده‌اند تا تکنیک‌های مختلفی برای کاهش استرس و اضطراب ناشی از سخنرانی در برابر جمع بیابند. در ادامه راهکارهایی علمی به شما ارائه می‌شود که کمک می‌کنند تا در سخنرانی‌هایتان، آسوده‌تر و با اعتماد به نفس بیشتری ظاهر شوید.

۱- از تلاش برای حفظ خونسردی خود دست بردارید.
اکثر مردم بر این باورند که تلاش برای حفظ خونسردی، بهترین راه برای از بین بردن اضطراب ناشی از سخنرانی است.

یکی از استادان دانشگاه هاروارد به تازگی تحقیقی را منتشر کرده که نشان می‌دهد این تکنیک متاسفانه موثر نیست. راهکار بهتر این است که وحشت خود را به  هیجان تبدیل کنید. در این تحقیق افرادی که در هنگام سخنرانی، اعلام کردند که هیجان زده هستند، شایسته‌تر و مقتدرتر به نظر می‌رسیدند.

۲- با خودتان حرف بزنید.
هنگامی که به خود می‌گویید “مایک، تو می‌توانی!” ممکن است کمی عجیب به نظر برسد، اما تحقیقی در این زمینه نشان می‌دهد که افرادی که خود را با اسم، مورد خطاب قرار می‌دهند در هنگام سخنرانی در حضور جمع بهتر از افرادی عمل می‌کنند که از ضمیر “من” استفاده می کنند.

ممکن است دلیلش این باشد که هنگامی که فردی خود را با اسم، مورد خطاب قرار می‌دهد مانند این است که در حال نصیحت کردن یک دوست است و اینکار بسیار راحت تر از آن است که تلاش کنید اعتماد به نفس خود را بالا ببرید.

۳- نگرش “من می‌توانم” را همواره حفظ کنید.
تاثیر این روش بر همه ما شناخته شده است اما محققان نیز آن را ثابت کرده‌اند.

در یک بررسی، افرادی که ترس از سخنرانی در جمع داشتند، با گذراندن دوره‌های آموزش سخنرانی چند ماهه و انجام چند سخنرانی ۵ دقیقه‌ای به توصیه محققان حاضر در این تحقیق، کاهش چشمگیری در اضطراب خود مشاهده کردند.

نتیجه؟ افرادی که نگرش منفی داشتند شاهد بازگشت ترس خود بعد از یک ماه درمان بودند در حالیکه افرادی که در طول آموزش نگرش مثبت داشتند، استرس کمتری را تجربه کردند.

۴- صبح روز سخنرانی خود ورزش کنید.
تحقیقات بسیاری نشان می‌دهند که ورزش کردن، از طریق تغییر واکنش سیستم عصبی به استرس، می‌تواند به کاهش آن کمک کند. مایکل هاوکینز در تحقیقات خود در آزمایشگاه عصب‌شناسی حافظه و یادگیری دارتموس، در زمینه تاثیر ورزش بر تفکر و احساسات بیان کرد: “تنش ناشی از ورزش می‌تواند سلول‌ها، ساختارها و کانال‌های مغز را آماده کند تا استرس را بهتر کنترل کنند.”

به عبارت دیگر، اگر اجرای یک سخنرانی شما را وحشت‌زده می‌کند خود را در اتاقتان حبس نکنید و روی این ترس تمرکز نکنید، به جای اینکار از محیط بسته خارج شده و بدوید یا پیاده‌روی کنید تا فشار این تجربه‌ی اضطراب‌آور را کاهش دهید.

۵- ژست یک آدم قدرتمند را به خود بگیرید.
اگر شما از سخنرانی کردن در جمع می‌ترسید، شاید فکر کنید که کز کردن و نشستن در گوشه‌ای تا فرا رسیدن زمان سخنرانی‌ می‌تواند به کاهش استرس کمک کند اما با این کار شما بیشتر اعتماد به نفستان را از بین می‌برید.

ایمی کادی روانشناس اجتماعی دانشگاه هاروارد در یکی از جلسات گفتگوی TED توضیح می‌دهد که چگونه زبان بدن، به احساسات شما شکل می‌دهد. بطور مثال سعی کنید تا خود را “بزرگ” نشان دهید: پاهایتان را کمی از هم باز کرده و دستان خود را روی پهلویتان قرار دهید، این کار اضطراب شما را کم می‌کند و به شما احساس مدیر بودن دست می‌دهد. برعکس، نشستن به صورت قوز کرده می‌تواند به شما حس ضعیف بودن را القا کند.

قبل از اینکه وارد صحنه‌ی سخنرانی و یا اتاق کنفرانس شوید، چند دقیقه‌ای ژست‌ افراد قدرتمند را با خود تمرین کنید.

۶- سناریوی “بدترین موقعیت” را تمرین کنید.
محققان اظهار می‌کنند “بدبینی تدافعی” می‌تواند به برخی از افراد کمک کند تا اضطراب خود را کنترل کنند و عملکرد بهتری در سخنرانی‌ها داشته باشند. در واقع این روش شامل فکر کردن به اشتباهاتی است که ممکن است شما در هنگام سخنرانی انجام دهید و اینکه چگونه می‌توانید آنها را مدیریت کنید.

بنابراین اگر می‌ترسید هنگام سخنرانی دچار لکنت شوید و یا مطالب را فراموش کنید، سعی کنید همه‌ی این موارد و راه‌حل‌های خود برای مدیریت این مشکلات را در ذهنتان تصویرسازی کنید. این کار به شما کمک می‌کند در هنگام مواجه با این مشکلات در سخنرانی خود، شانس بیشتری برای اصلاح اشتباهات خود داشته باشید زیرا همه‌ی این موارد را از قبل پیش‌بینی و برای حل آنها برنامه‌ریزی کرده‌اید.

۷- درمان رفتارشناختی را امتحان کنید.
اگر ترس شما از سخنرانی به قدری شدید است که موجب کاهش عملکرد شما در کارتان می‌شود بهتر است دنبال راه حلی حرفه‌ای باشید.

درمان رفتارشناختی نوعی مشاوره‌ی سلامت ذهن است که به شما کمک می‌کند از تفکرات منفی خود آگاه شوید، در نتیجه در موقعیت‌های چالش‌برانگیز می‌توانید عملکرد بهتر و موثرتری داشته باشید.

افراد درمانگر در زمینه رفتارشناختی ابزاری را تهیه کرده‌اند که بیمارانشان با استفاده از آنها بهتر می‌توانند اضطراب سخنرانی در برابر جمع را کنترل کنند، یکی از این ابزارها شامل درمان از طریق قرار دادن این افراد در موقعیت‌های مجازی است. به جای تمرین سخنرانی در مقابل مخاطبان واقعی، بیماران در مقابل مخاطبان مجازی کامپیوتری سخنرانی می‌کنند. درمانگرها می‌توانند با استفاده از صدای خنده‌ی مجازی و یا تشویق مجازی، سخنرانی را واقعی‌تر جلوه دهند.

تحقیقات نشان داده است که افرادی که از این شیوه‌ی درمانی استفاده کرده‌اند هنگام سخنرانی در مقابل مخاطبان واقعی اضطراب کمتری از خود نشان می‌دهند.

باقی در ادامه ی مطلب

برگرفته از: www.businessinsider.com

در راس همه دعا ها و امورمون دعا برای فرج آقا امام زمان (عج) فرا موش نشود

التماس دعای خیر

تهیه و تنظیم: محمد رضا پروانیان

منبع:http://parvanian.blogsky.com

نحوه شروع مداحی در یک مجلس

سلام و صلوات :

در احادیث و روایات معتبر داریم ؛ دعایى که بدون حمد و ثناى الهى و ذکر نام خدا و سلام و صلوات بر محمد و آل محمدعلیهم السّلام شروع شود، پذیرفته نخواهد شد. از آنجائى که هدف از برپائى این گونه از مجالس ، توسل به ائمه اطهارعلیهم السّلام و نتیجه گرفتن از آن است ، باید به فرموده خودشان ، با حمد و ثناى الهى و درود فرستادن بر خاندان عصمت و طهارت شروع مى شود. تفاوتى نمى کند که مجلس عزادارى باشد و یا مجلس جشن و میلاد ائمه هدى علیهم السّلام در هر دو صورت باید مجلس به کیفیت فوق آغاز گردد.

این سلام و ثنا مى تواند بسیار ساده و به صورت فرستادن سه صلوات و گفتن (( بِسمِ اللّه الرّحمنِ الرّحیمِ)) باشد و یا قسمتى از دعا یا مناجات ماءثوره از ائمه معصومین مثل : (( السّلامُ عَلَیکُم یا اَهلَبَیت النَّبُوَة )) و... یا خواندن صیغه توبه ((اَستَغفِرُ اللّهَ الّذِى لا اِلهَ الاّ هُو، الحَىُّ القَیّوم ، الرّحمنُ الرّحیم ، ذُوالجَلالِ وَ الا کرَام ، مِن جَمِیعِ ظُلمِى وَ جُرمِى وَ اِسرَافِى عَلَى نَفسِى وَ اَتوُبُ اِلَیهِ)) و یا خواندن دعاى فرج امام زمان (( اللَّهُمَّ کُن لِوَلِیِکَ الحُجَّةِ بنِ الحَسَنِ...)) باشد. که به فراخور مجلس انتخاب مى شود. مثلاً اگر شب شهادت بود، بهتر است ذکر شروع مجلس نیز با آن امام همام رابطه داشته باشد مثلاً شب شهادت امام حسن مجتبى علیه السّلام همان قطعه اى که در دعاى توسل براى ایشان مى خوانیم ، قرائت شود و یا اگر مجلس در محرم است از لعن و سلام زیارت مقدسه عاشورا استفاده نمائیم و اگر مجلس مناجات مى باشد. از خواندن صیغه توبه و یا خواندن گوشه هایى از دعاى کمیل و یا قرائت فرازهائى از مناجات خمس عشر (مناجاة التائبین ) که در مفاتیح الجنان مى باشد، بهره مند شویم .

نکته اى که در اینجا وجود دارد این است که اگر مجلس عزادارى و روضه است ، خواندن خطبه اول آن و دادن سلام و صلوات نباید خیلى طولانى بشود زیرا موجب خستگى و ملال مستمع مى گردد. مداح خوب کسى است که هر وقت در محدودیت زمانى قرار گرفت ، وقت را طورى تنظیم نماید که به اکثر قسمت هاى مهم برنامه خود پرداخته باشد نه اینکه کلاً یک قسمت از آن را حذف کند مثلاً بگوید چون وقت نیست من از اصل روضه شروع کنم و بدون سلام دادن ، شروع به روضه خوانى نماید. باید از حواشى هر قسمت از برنامه اش مقدارى بزند تا ناهماهنگى پیش نیاید. چه بسا سلام دادن اول مجلس ، کارى کوچک شمرده شده و بیشتر به روضه خواندن و سینه زدن بها داده مى شود. اما توجه داشته باشیم که ادب مجلس باید رعایت شود و سلامى هر چند کوتاه ، فرستاده گردد.

در محدودیت هاى زمانى ، مداح مى تواند از برنامه هائى که در حاشیه توسل وجود دارد، کسر بگذارد مثل سینه واحد زدن و ایستاده سینه زنى کردن و... نه اینکه از سلام دادن صرف نظر کند.

د) شعر شروع مجلس 

بعد از دادن سلام و صلوات و حمد ثناى الهى ، مداح ، مجلس را با شعر شروع مى کند. این بهترین حالت مجلس است که وقتى سلام داد، شعرى را با عنوان مقدمه مجلس ‍ شروع مى کند که پسندیده تر از حالتى است که بعد از سلام دادن ، مداح شروع به صحبت کردن و روضه خواندن کند. سعى کنید همیشه مجلس (حتى مجالس ‍ کوچک و توسلات مختصر) را با شعر آغاز نمائید تا حالت وزین ترى به خود بگیرد. شعرى که ابتداى مجلس خوانده مى شود مى تواند اشعارى از آقا امام زمان علیه السّلام باشد که در حال حاضر، مجالس بیشتر به این شکل شروع مى شوند و مى توان از اشعارى که در این زمینه سروده شده است استفاده نمود و از غزل هاى حافظ و یا غزل هاى حضرت امام (رحمة الله علیه ) استفاده کرد مثلاً:

روى تو کس ندید و هزارت رقیب هست

در غنچه اى هنوز و صدت عندلیب هست

هر چند دورم از تو که دور از تو کس مباد

اما امید وصل تواءم عن قریب هست

گر آمدم به کوى تو چندان غریب نیست

چون من در این دیار هزاران غریب هست

عاشق که شد یار به حالش نظر نکرد

اى خواجه درد نیست و الا طبیب هست

و یا از اشعار اخلاقى ، که در مذمت نفس سروده شده و یا اشعار مناجاتى استفاده کرد که این گونه ، اشعار مناسب مجالس دعا و زیارات مى باشد مثلاً در شبهاى ماه مبارک رمضان و یا قبل از دعاى کمیل و... مثلاً این شعر:

یا رب ار نگذرى از جرم و گناهم چه کنم

ندهى گر به در خویش پناهم چه کنم

گر برانى و نخواهى و کنى نومیدم

به که روى آرم و حاجت زکه خواهم چه کنم

گر بخشى گنهم شرم مرا آب کند

ور نبخشى تو بدین روى سیاهم چه کنم

نتوانم کنم انکار گنه یک ز هزار

تو که بودى به همه حال گواهم چه کنم

بارلها! کرمى مرحمتى امدادى

کاروان رفته و من مانده به راهم چه کنم

و یا از اشعارى استفاده نماید که در مدح ائمه معصومین علیهم السّلام سروده شده که در گذشته خواندن این گونه اشعار، جایگاه بهترى در مجالس داشته است . اشعارى که در مدح اهل بیت علیهم السّلام سروده شده و بسیار ساده و بى پیرایه است و بیشتر در مدح اباعبدالله الحسین علیه السّلام سروده مى شده که البته هنوز هم در هیئاتى که به سبک سنتى عزادارى مى نمایند، این اشعار به چشم مى خورد، مثل این شعر:

اى چراغ شام تارم یا حسین

اى امید روزگارم یا حسین

اى قرار قلب زار عاشقان

من ز هجرت بى قرارم یا حسین

من گداى لطف و احسان تواءم

اى تو لطف بى شمارم یا حسین

من به درگاهت غلامى روسیاه

یا که عبدى شرمسارم یا حسین

چشم امیدم قیامت سوى توست

اى به محشر غمگسارم یا حسین

در قیامت من چه غم دارم به دل

گر تو باشى در کنارم یا حسین

من دل افگار و پریشان تواءم

اى شفاى قلب زارم یا حسین

شعر اول مجلس ، هر قسمى از این سه دسته که باشد باید به عنوان مقدمه توسل از آن بهره جست و باید توجه داشت که نباید آن را اصل قرار داد، تا جا براى اشعار روضه هم وجود داشته باشد. البته این بدان معنى نیست که با این اشعار نمى شود مجلس گردانى کرد، خیر. مقصود این مى باشد که اگر قرار است بعد از این اشعار، شعر دیگرى خوانده شود، باید از اطاله دادن آن پرهیز کرد تا سبب خستگى مستمع نشود و بار شعر را در اشعار بعدى بیشتر کرد. چون خواندن این اشعار، جنبه مقدمه دارد و به سبب آماده شدن مستمع ، براى گوش دادن روضه خوانده مى شود زیرا در اول مجلس ، مستمع هنوز، آمادگى روضه گوش کردن را ندارد و باید او را آماده ساخت و هر کجا که مداح احساس کرد مستمعش آماده شده ، باید مقدمه را تمام کند و به خواندن روضه و اشعار مربوط به آن بپردازد.

 منبع:http://madahanejavan.persianblog.ir/post/31/

مقدمه
نيروي حافظه در خواندن نقش مهمي دارد، زيرا مداح توانا كسي است كه با تكيه بر حافظه و مطالعات قبلي و طراحي مجلس بخواند. كسي كه محفوظات مناسب و لازم را نداشته باشد نمي تواند بر مقتضاي حال بخواند . لذا در اين بخش در مورد حافظه مباحثي را مطرح مي¬كنيم.

1ـ بهداشت حافظه
در هنگام كارها و فعاليتهاي ذهني براي سلامت و جلوگيري از فرسودگي حافظه بايد موارد زير را بطور كامل رعايت كنيم؛

الف) تغذيه مناسب:
ذهن آدمي مانند ديگر اعضاي بدن براي فعاليتهاي روزانه خود به مواد غذايي و اكسيژن كافي نيازمند است. كلسيم، فسفر و منيزيم سه عنصر اصلي براي حافظه مي¬باشد و نيز ويتامينهاي گروه «ب» محاسبات و فعاليتهاي ذهني را آسانتر مي¬كنند. شما مي¬توانيد از مواد غذايي همچون جوانه گندم (سمنو)، لبنيات، جگر سياه، بادام، گردو، فندوق، سبزيجات، تخم مرغ ؛ براي تقويت و تغذيه حافظه استفاده كنيد.
در فعاليتهاي شديد ذهني بايد از مصرف زياد قند و چربي بپرهيزيد و حتي الامكان از غذاهاي داراي پروتئين مانند تخم مرغ، گوشت، جگر سياه و ماهي استفاده كنيد. بطور كلي در نظر داشته باشيد كه پرخوري و معده سنگين، فعاليتهاي ذهني را سست و محدود مي¬كند.

ب) عدم استفاده از دخانيات و مواد مخدر
استفاده از دخانيات(سيگار ، قليان و...) عمل طبيعي سيستم عصبي و حافظه را مختل كرده و اثرات دائمي بر روي حافظه مي¬گذارد و موجب خستگي زود رس جسم و روان مي¬شود.

ج) استراحت
براي بهتر به خاطر سپردن و بهتر به ياد آوردن تمركز حواس ضروري است. تقريبا غير ممكن است كه شما در حالت خستگي بتوانيد تمركز حواس داشته باشيد. به طور كلي قبل و بعد از مطالعه و يا كارهاي ذهني بايد مدتي استراحت كرد و نفس عميق كشيد. البته منظور ما از استراحت عبارتست از عدم انجام فعاليتهاي ذهني براي مدتي كوتاه.
در هنگام استراحت سعي كنيد چندين بار تنفس عميق داشته باشيد. تنفس عميق به صورت صحيح به روش زير مي¬باشد:
سه برابر مدت عمل دم (كشيدن نفس به داخل ريه¬ها) هوا را تخليه كنيد. مثلا اگر عمل  دم سه ثانيه طول بكشد سه برابر اين مدت يعني نه ثانيه هوا را در داخل ريه¬ها حبس كنيد و سپس دو برابر زمان اوليه يعني شش ثانيه هوا را تدريجا از ريه¬ها خارج كنيد.
ممكن است تنفس عميق ابتدا مشكل باشد، ولي به مرور زمان آثار معجزه آساي آن را خواهيد ديد. اثر تنفس صحيح ـ براي حافظه ـ از هر ماده مغذي مفيدي بيشتر است.

د) اعتماد به حافظه:
اساسي ترين عامل حفظ و يادآوري، اعتماد به حافظه است. وقتي شما حافظه خود را ضعيف مي¬دانيد به خود تلقين كرده¬ايد كه همه چيز را فراموش كنيد.

نكته
امروزه بعضي از روانشناسان بر روي نظريه¬اي به نام «برنامه ريزي عصبي كلامي» تأكيد دارند. طبق اين نظريه آنچه را كه ما به زبان مي¬آوريم. همان را به عصب خود فرمان مي¬دهيم.
يعني وقتي شخص مي¬گويد:«حافظه من ضعيف است» و يا «هر چه مي¬خوانم نمي¬فهمم» شخص به مغز خود فرمان مي¬دهد كه همه چيز را فراموش كند و ...
از طرف ديگر اگر به حافظه اعتماد كنيد، حافظه خود را مجبور مي¬كنيد كه همه چيز را به خاطر داشته باشد. حافظه را تحقير نكنيد، بلكه آن را تقويت كرده و به اطاعت واداريد.

2ـ روشهاي يادسپاري
الف) تأثير
 آيا تاكنون پيش آمده است كه نام و ويژگي¬هاي يك ميوه مانند سيب را فراموش كنيد؟ نام يك دستگاه يا يك كلمه علمي را چطور؟
وقتي شما چيزي را لمس مي¬كنيد، احساسي از اين لمس كردن در شما به وجود آمده است؛ و همچنين هنگامي كه رنگ يك چيز را مي¬بينيد و يا صدايي را مي¬شنويد، بنابراين خصوصيات مختلف، مثل؛ رنگ، شكل،‌مزه، بو، نام و هر يك، نقاط مختلفي از حافظه را اشغال مي¬كند. بدين معني كه خصوصيات مختلف جسمي مانند سيب، نقاط مختلفي از حافظه را اشغال مي¬كند. بدين معني كه خصوصيات مختلف سيب در نقاط مختلف حافظه اثر گذاشته و در نتيجه بهتر در خاطر باقي مي¬ماند، ولي در مورد كلمات اين طور نيست، به طور مثال يك نام علمي فقط در يك يا دو نقطه از ذهن اثر مي¬گذارد و در نتيجه تأثير آن بر روي حافظه كمتر است.
مطابق اصل تأثير هر قدر تأثير موضوعي بر حافظه بيشتر باشد، بهتر به ياد خواهد ماند. با توجه به مطالب ذكر شده، شما مي¬توانيد براي بهتر به خاطر سپردن موضوعات و اشعار مورد نظر، تأثير آنها را در ذهن بيشتر كنيد. مثلا سعي كنيد موضوع را مجسم كنيد و در ذهنتان به تصوير بکشيد تا محتواي مورد نظرتان در چند نقطه از ذهنتان تأثير بگذارد و بدين طريق حفظ و به يادسپاري آن کامل و دقيق صورت بگيرد.

ب) تداعي
قبل از توضيح روش تداعي، ذكر اين نكته ضروري مي¬باشد كه مطالب در حافظه به طور زنجيره¬اي يا شبكه¬اي ثبت و ضبط مي¬شوند. يعني به ياد آوردن كلمه يا مطلبي موجب به ياد آوردن كلمه ديگر مي-شود.
در روش تداعي به اين صورت عمل مي¬كنيم؛
كلمات را به هم ربط داده و در ذهن تجسم مي¬كنيم. وقتي كلمه اول را به ياد آورديم، كلمات ديگر سلسله وار به خاطرمان خواهند آمد. اين حالت «ضبط زنجيره¬اي مطالب در حافظه» مي¬باشد.
اين روش در ابتدا اگرچه وقت گير است اما با چند بار تمرين مي¬توانيد در يك لحظه ارتباط دو كلمه را در ذهن تجسم كرده و به خاطر بسپاريد. در هنگام تداعي لازم نيست ارتباطها را با زبان تكرار كنيد، بلكه به طور سريع آنها را مجسم نماييد.

ج) تكرار
براي به خاطر سپردن از روش تكرار نيز استفاده مي¬شود. البته مطلبي را كه فقط با روش تكرار به خاطر سپرده باشيم زودتر از ياد خواهيم برد.
عملا مي¬بينيم كه روش تكرار براي به خاطر سپردن دائمي چندان سودمند نيست ولي مي¬توان با تكرار در زمانهاي مختلف و با فاصله مناسب، تأثير مطلب و مدت نگهداري آن را در حافظه افزايش دهيم.
روانشناسي به نام ژوست، ثابت كرده است كه اگر متني شش بار پي در پي خوانده شود، ميزان حفظ مطالب بسيار كمتر از آن است كه همان مطلب شش بار با فاصله¬هاي زماني خوانده شود. فاصله زماني مناسب بين هر بار خواندن از ده دقيقه تا شانزده ساعت مي¬باشد. لذا تكرار مطالب در پايين تر از ده دقيقه زائد بوده و در بالاتر از شانزده ساعت موجب فراموشي بخشي از مطالب مي¬شود.
عمل مرور را در زمانهاي مختلف انجام دهيد زيرا كه مرور تأثير مطالب در حافظه را بيشتر مي¬كند.

نكات مهم در حفظ و حافظه
1) از فشار آوردن به حافظه و متراكم كردن ساعات يادگيري جداً خودداري نماييد و در فعاليتهاي ذهني بين هر سي الي چهل دقيقه يك بار به مدت پنج دقيقه استراحت كنيد و تنفس عميق داشته باشيد.
2) در هنگام مطالعه چند موضوع يا كتاب، بين موضوعات مشابه تداخل و بي نظمي ايجاد مي¬شود و اگر بعد از مطالعه در مورد يك موضوع، در مورد موضوع ديگري مطالعه كنيد به حافظه زياد فشار نخواهد آمد و آموخته¬هاي شما آسيب نخواهد ديد.
3) ميزان فراموشي حافظه در خواب به مراتب كمتر از بيداري است، بنابراين بعد از آموختن مطالب دشوار، مدتي استراحت مطلوب داشته باشيد.
4) در تقويت حافظه علاقه نقش مهمي را ايفا مي¬كند، اگر به موضوع و مطلبي علاقه شديدي داشته باشيد، در به خاطر سپردن آن مشكلي نخواهيد داشت.
5) در به خاطر سپاري، عمل گزينش مطالب را انجام دهيد. يعني سعي در حفظ كردن و يادگيري همه مطالب نداشته باشيد، بلكه فقط مطالب مورد نياز و مهم را به خاطر بسپاريد.
6) در هنگام خستگي و بي حوصلگي از كارهاي ذهني و مطالعه بپرهيزيد، زيرا كه خستگي موجب كم شدن دقت مي¬گردد.
7) درهنگام شروع مطالعه. هرگزاين فكرراكه مطلب مشكل ويا خسته كننده است به خود راه ندهيد.
8) به خود تلقين كنيدكه قادريدهرمطلبي راخوب فرا بگيريد، زيرا واقعا قادر به انجام اين كار هستيد.
3ـ تمركز حواس و دقت
• تمركز حواس
شرط اول يادگيري،تمركز حواس است. رعايت موارد زير در افزايش تمركز حواس ضروري و مهم است؛

الف) علاقه
داشتن علاقه به كاري كه انجام مي¬دهيد، از شرايط اصلي ايجاد تمركز حواس است. با توجه به ارزش و اهميت محتوايي كه در حال يادگيري آن هستيد مي توانيد علاقه خود را به آن افزايش دهيد و بين مطالب و محتويات هم سطح، آنهايي را براي يادگيري انتخاب كنيد كه به آنها علاقه بيشتري داريد.

ب) هدف
مشخص بودن هدف و اينكه براي چه به يادگيري موضوع مورد نظر مي پردازيد ، از هجوم تفكرات گوناگون در هنگام مطالعه و فعاليت¬هاي ذهني جلوگيري مي¬كند و تمركز حواس را بالا مي¬برد.

ج) شرايط عمومي
رعايت هر يك از اصول مطالعه در تمركز حواس تأثير بسزايي دارد. داشتن تفكرات مثبت، رعايت مكان مناسب براي مطالعه، برنامه ريزي روزانه، استراحت كافي، اعتماد به نفس، عدم خستگي و اضطراب هر يك به نحوي در تمركز حواس مؤثرند.

• دقت
از عوامل بسيار مهم در يادگيري ، دقت مي باشد ؛ اگر هنگام يادگيري دقت به خرج دهيم علاوه براينكه مطالب را بهتر و كاملتر به خاطر مي سپاريم، در زمان و وقت هم صرفه جويي مي شود ، چراكه بسياري از برگشتهاي به مطالب قبل ، به خاطر عدم دقت كافي هنگام يادگيري است.

تمرين براي افزايش دقت
1) صداي الگوي آموزشي را زياد كرده و با دقت صداي آن را تدريجا كاهش دهيد و رفته رفته صدا را ضعيف تر و ضعيف تر كنيد. در حين آهسته كردن صدا با دقت كامل به آن گوش دهيد. اين تمرين در افزايش دقت مؤثر است.
2) هنگام شب وقبل ازخواب،فعاليتهاي روزگذشته راباتجسم كامل در5 الي10 دقيقه مجسم كنيد.
4ـ درك (يادگيري) و يادسپاري
دو نوع كيفيت براي به خاطر سپردن مطالب در حافظه وجود دارد:
الف) به خاطر سپردن و ضبط مطالب در حافظه كوتاه مدت.
ب) حفظ و ضبط مطالب در حافظه بلند مدت.

شما معمولا در يادگيري از ضبط مطالب در حافظه كوتاه مدت استفاده مي¬كنيد، بدين صورت كه پس از خواندن، مطالب را فقط براي مدت زمان محدودي به ياد خواهيد داشت و پس از مدتي 90% مطالب را فراموش خواهيد كرد.
اين روش مطالعه نه تنها مناسب نيست، بلكه كمتر ارزشي ندارد. چرا كه خواندن، صرفا براي يادگيري است و اگر قرار باشد آنچه را كه خوانده¬ايد فراموش كنيد، بيهوده وقت خودتان را تلف كرده¬ايد.
استفاده از الگوهاي يادگيري و خلاصه نويسي و رعايت مراحل مختلف يادگيري، اين امكان را به ما مي-دهد كه مطالب را در حافظه بلند مدت ذخيره كرده و به مدت طولاني آن مطالب را به ياد داشته باشيم.

الگوهاي يادآوري:
هر يك از شما براي مطالعه روش خاصي داريد. بعضي از شما زير سطرهاي كتاب را خط مي¬كشيد، برخي از شما ترجيح مي¬دهيد كه مطالب مهم كتاب را خارج كرده و در جاي ديگري بنويسيد، و ...
بايد به اين نكته توجه داشته باشيد كه مغز اساسا با مفهوم كل جمله¬ها و متنها سر و كار دارد نه با تك تك كلمه¬ها.
خلاصه نويسي در هنگام يادگيري يكي از بهترين روشهاي حفظ و نگهداري مطالب براي مدتي طولاني مي¬باشد.
ابتدا كل مطلب را بفهميد و سپس كلمات و مطالب كليدي را برداشت نماييد. در هنگام يادداشت برداري از جمله نويسي بپرهيزيد و حتي الامكان چكيده و عصاره متن را به صورت كلمات مهم يادداشت نماييد. چرا كه در هنگام يادداشت برداري، جستجوي كلمات كليدي از متن، موجب فعاليت مغز و پويايي آن مي¬شود و در نهايت مطلب بهتر به خاطر سپرده مي¬شود.

مراحل خلاصه نویسی
1ـ يادداشت برداري
نكات به صورت اصلي و فرعي نوشته مي¬شوند.
2ـ بازنگري و تكميل
الگوي يادآوري را بررسي كنيد و اگر نياز به تكميل و مرتب كردن داشت، با استفاده از متن، آن را تكميل و مرتب نماييد.

3ـ مرور
اگر مطالب ياد گرفته شده در زمان مشخصي مرور شوند، اين كار باعث جلوگيري از فراموش شدن آنها خواهد شد. در هنگام مرور مطالب درسي لازم نيست كل مطلب را دوباره بخوانيد، بلكه خواندن خلاصه و الگوي آن درس كافي بوده و موجب حفظ مطالب در حافظه بلند مدت شده و فراموش نمي¬شود.

مراحل مرور
يش از 80% مطالب خوانده شده بعد از 24 ساعت فراموش مي¬شوند. مراحل مرور در زمانهاي مختلف كه مانع فراموشي مي¬شوند عبارتند از:

الف) مرور بلافاصله
به خاطر داشته باشيد كه فهميدن مطلبي دليل بر ياد سپردن و يادآوري آن نيست. شما فقط وقتي مي-توانيد مطلبي را به ياد آوريد كه پس از فهميدن، آن را به حافظه سپرده باشيد.
و نيز در هنگام شب قبل از خواب به مدت كوتاهي (5 الي 10 دقيقه به ازاي هر يك ساعت مطالعه) الگوها را مرور نموده يا از ذهن بگذرانيد.

ب) مرور روز بعد
هر روز ابتدا مطالب روز قبل را مرور نموده و بعد به مطالعه بپردازيد. مرور در يادگيري معجزه خواهد كرد. مرحله دوم مرور ميزان ياد سپاري مطالب را تقريبا 7 الي 10 روز ثابت نگه مي¬دارد و بعد از اين مدت در صورت مرور نكردن، آموخته¬هاي شما رو به فراموشي خواهند رفت.

ج) مرور يك هفته بعد
يك هفته بعد سومين مرور را انجام دهيد. مرور مرحله سوم آموخته¬هاي شما را تقريبا براي يك ماه حفظ مي¬كند و در نتيجه مرور مطالب آموخته شده مهمتر از خواندن مطلب است.
در نهايت مرور را جزء برنامه روزانه خود قرار دهيد، چرا كه از شما نمي¬پرسند چقدر كتاب خوانده¬ايد بلكه از شما اطلاعات بيشتر مي¬خواهند

- در مرثیه خوانی به « خدا » توکل کنیم.2- در مرثیه خوانی توسل به معصومان و کمک از آنان بویژه حضرت فاطمه‏ی زهرا و امام حسین و حضرت مهدی - علیهم‏السلام - را فراموش نکنیم.3- در مرثیه خوانی ، از خاندان عصمت و طهارت - علیهم‏السلام - با احترام یاد کنیم ، مثلا برای مرد ( علیه‏السلام ) و برای زن ( علیهاالسلام ) را به کار بریم.4- از خدا بخواهیم تا خاندان عصمت و طهارت بویژه حضرت مهدی - علیهم‏السلام - به جلسات مرثیه خوانی ما عنایت کنند و در این گونه مجالس تشریف بیاورند و چشمان گنهکار ما را به جمال دل آرای خویش نورانی بفرمایند.5- اگر به مرثیه خوانی علاقه داریم از خاندان عصمت و طهارت بویژه حضرت فاطمه‏ی زهرا و امام حسین و امام زمان - علیهم‏السلام - بخواهیم تا ما را در زمره‏ی مرثیه خوانان واقعی خود قرار دهند.6- مرثیه خوانی از نعمتهایی است که خداوند و خاندان عصمت و طهارت - علیهم‏السلام - به دوستان خود عطا می‏کند ، پس آن را دست کم نگیریم و کم ارزش نکنیم.7- می‏توانیم ثواب مرثیه خوانی خود را به معصومان - علیهم‏السلام - یا مراجع تقلید - رضوان الله علیهم - و یا پدر و مادر و فامیل و مانند آن هدیه کنیم.8- خواندن مرثیه را به عنوان انجام عبادت و وظیفه‏ی شرعی بدانیم.9- در هنگام مرثیه خوانی با طهارت و با نظافت باشیم.10- می‏توانیم پیش از مرثیه خوانی دو رکعت نماز بخوانیم و از خدا بخواهیم تا ما را در مرثیه خوانی موفق بدارد.11- شایسته است پیش از خواندن مرثیه جمله‏ی « یا اباعبدالله ادرکنا » یا جمله‏ی « یا صاحب الزمان ادرکنا » و یا جمله‏ی « یا فاطمة الزهراء ادرکینا » را از قلب خود بگذرانیم و یا بر زبانمان جاری نماییم.12- پیش از مرثیه خوانی درباره‏ی آن فکر نماییم که چگونه آن را آغاز کنیم ، چگونه آن را ادامه دهیم و چگونه آن را به پایان بریم و بطور کلی چگونه آن را بیان نماییم.13- مرثیه را با نام و حمد خدا و درود و صلوات بر پیامبر گرامی اسلام - صلی الله علیه و آله - و ائمه‏ی معصومین - علیهم‏السلام - و بیزاری از دشمن آنان آغاز کنیم. مثلا بگوییم : « بسم الله الرحمن الرحیم ، الحمد لله رب العالمن ، ثم الصلوة و السلام علی سیدنا و نبینا ابی‏القاسم محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین » .14- می‏توانیم مرثیه را نیز با نام خدا و یاد صفات خدا آغاز کنیم. مثلا بگوییم : « بسم الله الرحمن الرحیم ، یا رحمان یا رحیم... » .15- پس از ذکر نام و صفات و حمد خدا و درود بر معصومان می‏توانیم چند بیت شعر بخوانیم و یا خاطره و داستانی را ذکر کنیم و سپس اصل مرثیه را بازگو نماییم.16- اگر شعر یا خاطره و یا داستانی پیش از خواندن اصل مرثیه مورد استفاده قرار می‏گیرد ، سعی شود آن قدر طولانی نگردد که از اصل مرثیه بیشتر شود و اصل مرثیه و هدف و محتوای آن را تحت الشعاع خود قرار دهد.17- چناچه شعر یا داستان یا خاطره و یا نظایر آن در مرثیه خوانی مورد استفاده قرار گرفتند ، باید از نظر محتوا درست و از نظر مدرک صحیح و معتبر باشند.18- شایسته است از اشعار عرفانی مربوط به مرثیه در همه جا استفاده نشود ، زیرا عرفان ، زمینه و یا زمینه سازی می‏خواهد.19- در آغاز راه و پیش از خواندن مرثیه ، آن را در خانه یا مانند آن تمرین و حفظ کنیم ، تا در هنگام خواندن مرثیه دچار اشتباه و یا فراموشی نشویم.20- اگر شنوندگان برای شنیدن مرثیه بطور پراکنده نشسته‏اند ، در صورت امکان از آنان بخواهیم به صورت جمعتر بنشینند.21- سعی کنیم تا مرثیه را بدون مقدمه چینی و زمینه سازی شروع ننماییم. به قول معروف ، فوری به « گودال قتلگاه » نرویم.22- برای مقدمه چینی و زمینه سازی می‏توان مرثیه را با عرض سلام بر معصوم یا شهید مورد نظر ، و یا همان گونه که گفته شد با خواندن شعر و ذکر داستان و خاطره‏ای مربوط به مرثیه‏ی مورد نظر آغاز کنیم.23- گاهی برای آغاز یا پایان مرثیه‏ی سرور شهیدان می‏توانیم این سلامها را بخوانیم : « السلام علیک یا اباعبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک علیک منی سلام الله ابدا ما بقیت و بقی اللیل و النهار و لا جعله الله اخر العهد منی لزیارتکم السلام علی الحسین و علی علی بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین [و رحمة الله و برکاته ] » .24- در آغاز یا پایان مرثیه‏ی هر معصومی - علیه‏السلام- می‏توانیم قسمتی از دعای توسل را که مربوط به آن معصوم است بخوانیم ، مثلا برای مرثیه‏ی امام حسین - علیه‏السلام- عرض کنیم : « [السلام علیک] یا اباعبدالله یا حسین بن علی ایها الشهید یابن رسول الله یا حجة الله علی خلقه یا سیدنا و مولینا انا توجهنا و استشفعنا و توسلنا بک الی الله و قدمناک بین یدی حاجاتنا یا وجیها عند الله اشفع لنا عندالله » .25- معمولا مرثیه دارای سه مرحله است : یک : مقدمه ، دو : اوج و سه : فرود. بعد از رسیدن مرثیه به مرحله‏ی اوج و سوزناک خود ، آن را زیاد طول ندهیم ، یعنی مرحله‏ی فرود مرثیه را کوتاه کنیم ، که گاهی مرثیه حتی بدون فرود نیز خوانده می‏شود.26- مرحله‏ی اوج مرثیه ، مرحله‏ای است که گره مرثیه گشوده می‏شود و سوزناک ترین قسمت مرثیه است. بدین جهت مرحله‏ی اوج مرثیه را زود بیان نمی‏کنیم.27- وقتی مرثیه به مرحله‏ی اوج خود رسید سوز و گدازی را در شنوندگان برانگیزانیم و « تحولی درونی » در آنها به وجود آوریم به گونه‏ای که حالت توجه به معارف بلند عاشورایی با آن سوز و گداز همراه گردد.28- در اوج مرثیه با کلماتی مانند « یا حسین » و « یا زهرا » توسل را بیشتر و داغتر کنیم.29- اگر مرثیه را همراه با سخنرانی انجام می‏دهیم شایسته است که ارتباط موضوع سخنرانی با موضوع مرثیه را فراموش نکنیم و ارتباط بین آن دو را در نظر داشته باشیم ، و به اصطلاح سخنوران مرثیه خوان « گریز » بزنیم.30- شایسته است مرثیه را با خواندن دعا و فاتحه و صلوات و قیام برای حضرت مهدی - عجل الله تعالی فرجه الشریف - به پایان بریم.31- پس از پایان مرثیه می‏توان آیه‏ی « و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون : و ستمکاران بزودی خواهند دانست که به چه مکانی باز می‏گردند. » و یا آیه‏ی « الا لعنة الله علی الظالمین : آگاه باشید نفرین خدا بر سمتمکاران است » ، را خواند.32- بعد از خواندن آیاتی که گفته شد می‏توانیم برای استجابت دعا پنج بار آیه‏ی « امن یجیب المظطر اذا دعاه و یکشف السوء » را بخوانیم.33- می‏توانیم پس از « امن یجیب » این دعا را بخوانیم « اللهم انا نسئلک و ندعوک باسمک العظیم الاعظم الاعز الاجل الاکرم بحق محمد و علی و فاطمة و الحسن و الحسین و التسعة المعصومین من ذریة الحسین » و سپس ده بار « یا الله » بگوییم و آن گاه دعاهای دیگر را بخوانیم.34- اگر هنگام مرثیه خوانی ، مطلب یا شعر بعدی را فراموش کردیم ، مطلب یا شعر قبلی را تکرار می‏کنیم و شرح می‏دهیم و در ضمن این کار به جستجوی مطلب یا شعر بعدی می‏پردازیم تا آن را به یاد آوریم.35- برای مرثیه خوانی اگر می‏توانیم در جایی قرار گیریم که مشرف بر شنوندگان باشیم.36- شایسته است موانع تمرکز حواس را از محل مرثیه خوانی حذف کنیم. گاهی این کار با تذکری از سوی مرثیه خوان می‏تواند انجام گیرد.37- در آغاز مرثیه می‏توانیم از شنوندگان بخواهیم تا سرها را به زیر بیندازند ، دلها را روانه‏ی کربلا کنند و زانوی غم در بغل بگیرند.38- تا می‏توانیم مدت و مقدار مرثیه را در مدت زمانی که از ما خواسته‏اند انجام دهیم ، یعنی مرثیه را بموقع شروع کنیم و بموقع خاتمه دهیم.39- در ابتدای مرثیه صدای خود را خیلی بالا نبریم و بلند نکنیم ، تا برای ادامه‏ی مرثیه نیز نفس داشته باشیم.40- گاهی گلو و دهان مرثیه خوانهای مبتدی خشک می‏شود و یا نفس آنان کم می‏آید ، این امری طبیعی است که به مرور زمان از بین می‏رود. ولی نکات مرثیه خوانی مانند نکته‏ی قبلی را نیز باید رعایت کرد ، تا با چنین مشکلی روبرو نشد.41- اگر صدای شما گرفته یا سرما خورده و یا ناصفاف است ، چنانچه می‏توانیم در رفع آن بکوشیم و یا خودمان پیش از خواندن مرثیه به شنوندگان آن را بگوییم.42- سعی کنیم برای خواندن مرثیه ، شروع خوب ، گیرا و جذابی داشته باشیم.43- تلاش کنیم خودمان نیز همراه خواندن مرثیه بسوزیم و اشک بریزیم و گریه کنیم که گفته‏اند : « آنچه از دل برآید ، لا جرم بر دل نشیند » .44- اگر هنگام خواند مرثیه ، خودمان گریه نمی‏کنیم ( بکاء ) ، دست کم حالت گریه به خود بگیریم ( تباکی ) .45- سوز و حال و گریه در مرثیه خوانی را از خود خدا و معصومان - علیهم‏السلام - طلب کنیم.46- خود را برتر از مرثیه خوانهای دیگر ندانیم و متواضع باشیم. مثلا نگوییم : « من یک ساعت مرثیه خوانی کردم ولی فلانی کم آورد » .47- علاقه و تمرین و صدق و اخلاص و تقوا از عوامل موثر در مرثیه خوانی است؛ پس به آنها توجه بیشتری کنیم.48- تعدا کم یا زیاد جمعیت در اخلاص ما برای مرثیه خوانی تاثیر نگذارد. مثلا نگوئیم : « دیشب در مجلسی مرثیه خوانی کردم که غلغله بود و جای سوزن انداختن نبود » .49- اگر از مرثیه خوانی ما انتقاد سودمندی کردند ، ناراحت نشویم و آن را بپذیریم.50- از تحقیر مرثیه خوانهای دیگر به گونه‏های مختلف خودداری کنیم ، مثلا نگوئیم : « روی فلانی را کم کردم » .51- اگر برای مرثیه خوانی به ما هدیه‏ای ندادند ناراحت نشویم ، زیرا پاداش اصلی و حقیقی این کار نزد خدا است.52- به خاطر حضرت فاطمه‏ی زهرا و امام حسین - علیهاالسلام - برای مرثیه خوانها احترام ویژه‏ای قائل باشیم. پس حداقل می‏توانیم به احترامشان از جای خود برخیزیم و یا دست آنان را ببوسیم.53- هنگام مرثیه خوانی با مدیریت خود ، کنترل مجلس را به عهده بگیریم ، زیرا ممکن است در بعضی موارد ، کنترل مجلس را از دست بدهیم و یا دیگران بخواهند نظم مجلس را به هم بزنند.54- تجربیات مرثیه خوانی خود را در اختیار دیگران قرار دهیم و در این مورد نیز سخاوتمند باشیم ، که خیر و برکت نزد خداست.55- حتما بر موضوع و محتوای مرثیه تسلط کافی داشته باشیم. مثلا بدانیم در آغاز و مقدمه‏ی مرثیه چه چیزهایی را باید بخوانیم و در اوج و فرود مرثیه چه چیزهایی را باید بگوییم.56- در آغاز راه و پیش از خواندن مرثیه ، یک بار دیگر مرثیه را مطالعه و مرور کنیم تا مرتکب اشتباهی نشویم.57- می‏توانیم در ابتدای مرثیه خوانی موضوع مرثیه را به شنوندگان بگوییم ، مثلا به آنان بگوییم : « امشب می‏خواهم روضه‏ی حضرت علی اکبر -علیه‏السلام- را برای شما بخوانم » .58- اگر چراغهای مجلس مرثیه خوانی خاموش شوند ، شاید حزن و اندوه بیشتری بر آن مجلس حاکم گردد؛ پس در مواردی به این نکته توجه داشته باشیم.59- در مرثیه خوانی از طرح سئوالات و شبهات بدون پاسخ پرهیز نماییم. مثلا در مرثیه‏ی حضرت فاطمه‏ی زهرا - علیهاالسلام - این سوال را مطرح نکنیم که چگونه ممکن است حضرت فاطمه‏ی زهرا - علیهاالسلام - بعد از مرگش ، دستهای خود را از کفن بیرون آورد و امام حسن و امام حسین - علیهاالسلام - را در آغوش بگیرد و بعد پاسخ آن را هم ندهیم.60- مطالب احتمالی و مشکوک در مرثیه خوانی مانند حضور حضرت لیلا - علیهاالسلام - در کربلا را به صورت قطعی و یقینی ذکر نکنیم و یا حتی از ذکر آنها خودداری نماییم.61- بدون ضرورت ، مرثیه را تکرار نکنیم و از دوباره خوانی بپرهیزیم.62- می‏توانیم از آیات ، روایات ، شعر ، داستان و خاطره ، مثال و تشبیه ، ضرب المثل ، آمار و اخبار صحیح و دقیق ، سخنان عالمان و بزرگان و دانشمندان نظیر حضرت امام خمینی - قدس سره الشریف - و جملات و قطعه‏های ادبی و زیبایی که متناسب با موضوع و محتوای مرثیه باشند استفاده نماییم.63- اگر در خواندن مرثیه دارای سبک خاصی هستیم ، آن قدر تمرین و ممارست داشته باشیم تا آن سبک را از دست ندهیم.64- در آغاز راه می‏توانیم پیش از مرثیه خوانی چند نفس عمیق بکشیم ، تا ترس و دلهره‏ی ما از بین برود و آرامش جای آن را بگیرد.65- بطور طبیعی مرثیه خوانی کنیم و خود را به تکلف و زحمت نیندازیم.66- نزد عموم از به کارگیری کلمات و لهجه‏ی خاص و محلی در مرثیه خوانی خودداری کنیم و از داشتن تکیه کلام پرهیز نماییم.67- تا می‏توانیم از ابتکار و خلاقیت و ذوق و سلیقه‏ی خود و دیگران در انتخاب مراثی و کیفیت بیان و شیوه‏ی آغاز و پایان آنها استفاده کنیم.68- اگر در خواندن مرثیه اشتباهی کردیم ، در همان جلسه و اگر نتوانستیم در جلسه‏ی بعد ، آن اشتباه را تصحیح نماییم.69- می‏توانیم هنگام خواندن مرثیه ، تحمل در برابر مشکلات و صبر در مقابل مصایب را برای شنوندگان زمینه سازی کنیم ، زیرا معصوم - علیه‏السلام - فرموده است : « صبر نیمی از ایمان است » .70- به مرثیه‏ای که می‏خوانیم ، خودمان اعتقاد داشته باشیم ، تا این اعتقاد در شنوندگان نیز تاثیر معنوی و عاطفی بگذارد.71- کیفیت بعضی گریه کردنها زننده است ، از انجام چنین گریه‏هایی خودداری کنیم.72- از دروغها و تحریفاتی که در مرثیه‏ها صورت گرفته است با اطلاع باشیم تا آنها را نخوانیم.73- مواظب باشیم برای گریاندن مردم ، مرثیه‏ها را کم و زیاد و تحریف نکنیم تا مثلا سوزناک شوند و مردم را به گریه اندازند.74- اگر نگاه جمعیت یا افراد خاصی مانع مرثیه خوانی ما می‏شود ، می‏توانیم گاهی چشمان خود را روی هم بگذاریم.75- توجه داشته باشیم که مرثیه خوانی با زبان محاوره‏ای دلنشین‏تر از مرثیه خوانی با زبان مکاتبه‏ای است.76- مرثیه خوان با تجربه‏ای می‏گفت : « مراثی و اشعار مربوط به آن را پیش از خواب حفظ کنید تا در ذهن شما کاملا نقش ببندد » .

باقی در ادمه ی مطلب

عزادری کنید، آن هم عزاداری به شکل سنتی.

حضرت امام خمینی رحمت الله علیه

مداحی و مدیحه سرایی از دیرباز در کشور ما و در ایین ها و مناسبت های اسلامی به ویژه در ماه محرم الحرام و در ایام تاسوعا و عاشورای حسینی از جایگاه خاص و پیشینه ای قوی برخوردار بوده و می باشد. تا آنجا که در دوران سلاطین و فرمان روایان گذشته، در اکثر مساجد و تکایا اقامه ی عزاداری نموده و در رثای خاندان عصمت و طهارت نوحه سرایی و مرثیه خوانی می نمودند.

یکی از راه های شناخت بیشتر اهل بیت علیهم السلام همین برنامه های مذهبی و مداحی است که توأم با معرفت و شناخت زندگی و مصائب آن بزرگواران می باشد، زیرا لازمه ی این موضوع آن است که نخست شناخت کافی از ابعاد وجودی و شخصیت الهی ائمه ی معصومین علیهم السلام داشته و به بهترین وجه آن را به منصه ی ظهور برساند. به این معنا که اگر شعر، سروده ای و یا قطعه ای را در رثای سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام بیان می کند؛ این موضوعات اول در خودش(مداح) اثر وضعی را بگذارد به گونه ای که در مجلس عزا، مستمع با نگاه اول که او را مشاهده می کند، مظلومیت و شهادت حضرت سیدالشهدا علیه السلام در خاطرشان زنده شود و یاد آن بزرگوار بیفتند و اشک جاری گردد.

چه بسا کسانی که در این عرصه قدم گذاشته و بر اثر نداشتن تجربه، اطلاعات جامع و کافی و شناخت وافی در خصوص زندگی اهل بیت علیه السلام و وقایع جان سوز کربلا، مصائب آنان را به گونه ای دیگر بازگو می نمایند که اثر وضعی نامطلوب آن به مراتب زیان بارتر از شناخت بیشتر و جذبه ی حقیقی آن به مردم می گردد.

بنابراین لازم است که همه ی مادحین عزیز و کسانی که می خواهند به این فنّ وارد شوند با دیدی وسیع و جامع همراه با معرفت و شناخت به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام مجالس عزا برپا نموده و اقامه نمایند، آن هم به شکل سنتی. همان مطلبی را که حضرت امام خمینی رحمت الله علیه فرمودند.

مداحی فقط شعر و صداست؟!

مداحی نمی تواند کار هرکس باشد، شاید عده ای بر این تصور باشند که این کار مسأله ای ندارد، مقداری مقتل می خوانیم، مقداری شعر هم جمع آوری و حفظ می کنیم و نهایتاً یک صدایی هم بر روی آن تمرین می کنیم، آن وقت می رویم به مجلس عزا و انجام وظیفه می نماییم. باید گفت خیر! چنین نیست زیرا انسان در تصورات و اوهامات نمی تواند سیر نموده و فعلی را صورت دهد، لهذا باید در بیداری و هوشیاری کامل و با ریاضت کشیدن و دنبال کسب علم دین، معارف، شناخت، اخلاق و محبت اهل بیت علیهم السلام در دل داشتن و خالصانه ادای وظیفه نمودن این مسیر را طی نماید.

یک مداح خوب می تواند با دو خط شعر پرمغز و پرمحتوا که در عین حال سوزناک باشد، معنای حقیقی قیام اباعبدالله الحسین علیه السلام مظلومیت و شهادت آن بزرگوار را رسانده و مستمع را از حال طبیعی به فوق طبیعی و متعالی سوق دهد که در نهایت، اشک، این زیباترین عنصر لطیف از چشم دل سوختگان و شیفتگان امام شهیدان خارج می گردد. همین حالات، بالاترین و اوج به کمالات انسانی بعد از شناخت و معرفت واقعی پیدا کردن است، انشاء الله. زیرا در حدیث فرموده اند چشمی که برای امام حسین علیه السلام بگرید، روز قیامت گریان وارد محشر نخواهد شد.

گریه بانگی است که عالم گیر است

گریه گر گریه بود شمشیر است

در این زمینه ها روایات و احادیث زیادی از ائمه ی معصومین علیهم السلام نقل گردیده که بر لزوم معرفت و شناخت راه و طریق استوارشان توسط شیعیان دلالت دارد. این موارد در کتب شیعه نیز ذکر گردیده است. به عنوان مثال: می توان مداح خدومی را که سال ها در مجالس عزا از اشعار وزین، پرمحتوا و سوزناک استفاده کرده و دل هایی را جذب بارگاه حضرت سیدالشهدا علیه السلام نموده و همچنین در تاسوعاها و عاشوراهایی در همین بازار تهران (سبزه میدان) به روی چهارپایه انجام وظیفه نموده است، نام برد. شخصیتی همچون مرحوم ناظم که اکثر مادحین بزرگوار و پیرغلامان خاندان عصمت و طهارت ایشان را از نزدیک دیده و با وی آشنائی دارند و دیگران و دل سوختگانی که در این زمره می باشند.

مداحی و چند نکته از هزار نکته

در اینجا برخی از نکات مهم مداحی و چند نکته از هزار نکته که به لحاظ ضرورت و از باب «فذّکران نفعت الذکری» جهت مادحین گرامی و بزرگوار که باید توجه به آن نموده و انشاء الله تعالی در این مسیر بکار گیرند، تدوین و در چند بند مختصراً بیان و ارائه می گردد.

1. دوره ی کامل کلاس مداحی را طی نموده و قبولی و رضایت اساتید را جلب نماید.

2. نخست باید اطلاعات جامع و کامل درباره ی حادثه ی عظیم کربلای حسینی داشته باشد. بدین منظور کتب مقتل الحسین و شرح لهوف پیشنهاد می گردد.

3. از اشعاری که هیچ سود و نفعی در بر نداشته و ذهن مستمع را خسته می نماید جداً پرهیز شود.

4. از آهنگ موزون و سوزناک در قرائت اشعار استفاده گردد تا روح حماسه ی جان سوز کربلا در اذهان تداعی و شکل گیرد.

5. مداح باید خود نمونه و الگو بوده و در نماز اول وقت شرکت نماید، در برخورد با خلق خدا از اخلاق حمیده و پسندیده ی اسلامی برخوردار و استفاده نماید و شرعیات را واجب الاطاعه دانسته و عمل نماید.

6. مدح گفتن خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام را وسیله ای برای کسب امرار معاش قرار نداده و خدای ناکرده این موضوع را باب ننماید.

7. زمان مناسب که مقتضای مجلس سوگواری خامس آل عبا علیه السلام می باشد، مد نظر قرار گیرد.

امید آنکه با توجه و عمل به این نکات آنگونه که شایسته ی ساحت مقدس ائمه ی اطهار و حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و موجب رضایت حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، به این وظیفه ی خطیر که با عشق و اختیار پذیرفته اند و می پذیرند، به نحو شایسته عمل نمایند.

منبع:http://www.hawzah.net